Shkruan Glen Mpani

Nuk ka dyshim se ngjarjet e 48 orëve të fundit në Zimbabve shënojnë fillimin e fundit të mbretërimit të Robert Mugabe. Sundimi 37-vjeçar i diktatorit u dallua nga vuajtja e patreguar, inflacioni i lartë, mungesa e ujit, e energjisë elektrike dhe e parave. Miliona zimbabvianë u larguan nga vendi në kërkim të mundësive më të mira. Shumica e atyre që mbetën u lanë të jetojnë në varfëri dhe sëmundje.

Në një sekuencë konfuze ngjarjesh të martën dhe të mërkurën, ushtria kapi transmetuesin televiziv shtetëror ZBC dhe në një përpjekje për të minimizuar atë që po ndodhte tha se nuk kishte grusht shteti, por se ai po synonte kriminelët rreth presidentit.

Pa marrë parasysh se çfarë thotë ushtria, ky është një grusht shteti.

Disa qytetarë, me të drejtë të dëshpëruar për ndryshim, thonë se ky është hapi më i mirë drejt një lloj reforme, por jo. Ekzistojnë dëshmi se kjo ndërhyrje nxitet nga vetë interesimi i gjeneralëve ushtarakë dhe jo nga interesi kombëtar, gjë që e bën të vështirë për reformat ekonomike dhe demokratike.

Nuk është sekret që zoti Mugabe dhe partia e tij, ZANU-PF, janë jopopullore. Por ushtria, pa dyshim, do të vazhdojë rregullën e partisë. Në zgjedhjet e njëpasnjëshme që nga viti 2000, ushtria luajti një rol shumë retrogresiv në manipulimin e zgjedhjeve dhe dhunës në emër të “interesit kombëtar”. E njëjta ushtri i keqmenaxhoi të ardhurat nga diamantet minerare në qytetin e Chiadzwa vetëm katër vjet më parë, duke mposhtur atë që mund të kishte qenë një moment i begatë ekonomik për të gjithë vendin.

Ushtria ishte e heshtur kur ish-zëvendëspresidenti Joice Mujuru, një veteran i admiruar gjerësisht, u nxor nga qeveria në vitin 2014 për të kërkuar të kandidonte për president. Ushtria mori qëndrim vetëm kur Emmerson Mnangagwa, që konsiderohej aleati më i gjatë i z. Mugabe nga lufta çlirimtare, u largua nga zyra e zotit Mugabe këtë muaj. Z. Mnangagwa kishte një pozicion kyç të ministrisë së sigurisë nga 1980 në 1988 dhe ishte në ministrinë e mbrojtjes nga viti 2009 deri në 2013, përpara se të ngrihej në postin e zëvendëspresidentit.

Grusht shteti është thjesht një përgjigje për të luftuar brenda ZANU-PF. Për muaj të tërë, tensioni u ndërtua brenda partisë me mundësinë që gruaja e zotit Mugabe, Grace, mund të ketë sukses në vend të zotit Mnangagwa. Marrëdhënia e veçantë midis z. Mnangagwa dhe ushtrisë më së miri shpjegon ndërhyrjen e saj. Është naive të besohet se çdo udhëheqës që merr pushtetin në kushte të tilla do të përpiqet për reforma demokratike.

Nëse ushtria me sukses merr kontroll, në javët dhe muajt e ardhshëm, nuk duhet të mashtrohemi duke besuar se do të ketë ndonjë largim nga politika e zotit Mugabe. Me një shoqëri civile të copëtuar dhe me partitë e opozitës që shkelin, perspektivat e një marrje të tillë të plotë ushtarake janë të larta. Një shoqëri civile e ndarë dhe e pambrojtur është një objektiv i lehtë për manipulim. Në mungesë të legjitimitetit kushtetues – një vakum i krijuar nga z. Mugabe – ushtria do të kërkojë favor në gjykatën e opinionit publik, me një qytetari të zjarrtë të dëshpëruar për çdo udhëheqës që ofron një jetë më të mirë në distancë. Zimbabvianët kanë dëshiruar një moment mesianik dhe kjo është një mundësi për një ndryshim nga politika e Mugabesë.

Grushti i shtetit të së mërkurës duket të jetë fillimi i rolit të qendrës ushtarake në politikën e Zimbabvesë dhe nuk ka asnjë garanci se çfarë do të ndodhë nëse interesat e saj kërcënohen.

48 orët e fundit kanë zbuluar se z. Mugabe – njeriu të cilin e menduam të gjithë se do të sundonte deri në vdekjen e tij – mund të rrëzohet; 48 orët e ardhshme do të tregojnë se si ushtria menaxhon dorëheqjen ose heqjen e mundshme të zotit Mugabe.

Mnangagwa, i cili që atëherë është kthyer në vend, ka gjasa të eksplorojë opsione legjitime për të hyrë si president, me ushtarët e tij besnikë pranë tij.

Për shumë njerëz, ky është alternativa më e mirë – një figurë e njohur në krye që luftoi në luftërat e pavarësisë – por vetëm koha do të tregojë nëse kjo do të funksionojë. Në skenarin më të mirë, Z. Mnangagwa do ta ruajë vendin në mënyrë të sigurtë drejt zgjedhjeve të vitit të ardhshëm.

Por në qoftë se situata mbetet në duart e ushtrisë, nuk pres që zgjedhje të tilla. Ushtria do të ketë nevojë për më shumë kohë për të krijuar një rezultat të parashikueshëm për vete. Kjo vlen edhe nëse zoti Mugabe i jep pushtet një qeverie kalimtare, e cila do të duhej kohë për të stabilizuar dhe përgatitur për zgjedhjet. Ushtria do të përcaktojë dhe të formësojë ritmin e zhvillimeve, duke mbrojtur “interesat kombëtare”.

Duke i dhënë pushtet ushtrisë zimbabvianët do të mbesin në mëshirën e një grupi shumë të paparashikueshëm që ka punuar rrallë në emër të popullit. Dhe lidershipi ushtarak me siguri do të lërë njerëzit me një të ardhme të paparashikueshme. Ndërsa ushtria mund të dëshirojë ta shfrytëzojë këtë mundësi për të riorganizuar ZANU-PF dhe pastaj të bëjë thirrje për zgjedhje, problemet e partisë nuk janë problemet e njerëzve.

Opsioni më i mirë për Zimbabvenë tani është një marrëveshje kalimtare me përfaqësim shumëpartiak për të stabilizuar vendin, me Komunitetin e Zhvillimit të Afrikës Jugore duke premtuar mbështetje për të garantuar zgjedhjet. Kjo mund të përfshijë një koalicion midis znj. Mujuru, z. Mangangagwa, udhëheqësit të opozitës Morgan Tsvangirai dhe ish Ministrit të Punëve të Brendshme Dumiso Dabengwa.

Ndërsa Zimbabvët në mbarë botën festojnë një moment lehtësimi, duhet të kujtojmë se e ardhmja duket e zymtë. Puçet ushtarake janë një rrugë regresive për arritjen e qëllimeve demokratike. Sapo ushtria të vendoset, interesat e saj, jo yni, do të jenë prioritet. Çdo perspektivë për reformimin e vendit qëndron në kthimin e pushtetit tek qytetarët – dhe për ushtrinë që të respektojë autoritetin civil.

Glen Mpani është njohës i çështjeve të demokracisë dhe qeverisjes i cili ka punuar 15 vitet e fundit në Afrikë.

Burimi: New york Times

Përktheu dhe përshtati: Arbresh.info